Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą zazwyczaj posiadają w majątku firmy środki trwałe. W artykule przedstawiamy czym są oraz jakie składniki majątku mogą być zaliczone do środków trwałych, a także jak dokonywać ich prawidłowej wyceny.

Czym są środki trwałe?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r., pod pojęciem środki trwałe należy rozumieć: “(...) rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki (...).“ Jak wynika z powyższego przepisu, środki trwałe zaliczane są do aktywów trwałych. Jakie natomiast warunki musi spełniać dany składnik majątku, aby mógł zostać sklasyfikowany jako środek trwały? Musi on spełniać łącznie 5 poniższych warunków:
  1. być kompletnym i zdatnym do użytku w dniu przyjęcia do używania,
  2. stanowić własność lub współwłasność podatnika,
  3. być nabytym lub wytworzonym we własnym zakresie,
  4. mieć przewidywany okres używania dłuższy niż 1 rok,
  5. być wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą albo oddanym do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
Jeśli wszystkie powyższe warunki zostaną spełnione, wówczas można mówić o środku trwałym.

Co może być środkiem trwałym?

Do środków trwałych w przedsiębiorstwie, zalicza się w szczególności:
  • nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
  • maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
  • ulepszenia w obcych środkach trwałych,
  • inwentarz żywy.
Wykaz środków trwałych doprecyzowuje Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT). Zgodnie z tym rozporządzeniem do środków trwałych zaliczane są:
  • grunty,
  • budynki i lokale oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego,
  • obiekty inżynierii lądowej i wodnej,
  • kotły i maszyny energetyczne,
  • maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania,
  • maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne,
  • urządzenia techniczne,
  • środki transportu,
  • narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, gdzie indziej niesklasyfikowane
  • inwentarz żywy.

Wycena środka trwałego

Aby odpowiednio zaksięgować środek trwały, należy najpierw ustalić jego wartość początkową. Kwota ta jest zależna od sposobu nabycia danego środka trwałego:
  • odpłatne nabycie - jest to cena nabycia, czyli kwota należna zbywcy, powiększona o ewentualne koszty związane z zakupem środka trwałego, takie jak np. transport, montaż itp., naliczone do dnia przekazania środka trwałego do użytkowania,
  • częściowo odpłatne nabycie - jest to cena nabycia powiększona o wartość przychodu,
  • nieodpłatne nabycie (w drodze spadku, darowizny, aportu) - jest to obowiązująca w dniu nabycia wartość rynkowa nabywanego przedmiotu lub określona z góry wartość występująca w umowie o nieodpłatnym przekazaniu jeśli wartość ta jest niższa.
  • wytworzenie we własnym zakresie - jest to koszt wytworzenia.